He polokalamu mulipuka ʻekolu kau o ka lōʻihi ka Papahana Hoʻomākaukau Kumu ʻŌiwi ʻo Kahuawaiola, i kūkulu ʻia no ka hoʻomākaukau ʻana i nā kumu Mauli Ola Hawaiʻi no ka hoʻonaʻauao 'ana ma ka ʻōlelo Hawaiʻi, no nā polokalamu aʻo ʻōlelo a moʻomeheu Hawaiʻi, a no nā kula e lawelawe ana no nā haumāna kuanaʻike Hawaiʻi. ʻĀpono piha ʻia ʻo Kahuawaiola e ka Papa ʻĀpono Polokalamu Hoʻomākaukau Kumu o ka Mokuʻāina. Ma ka puka kūhelu ʻana o nā haumāna mai Kahuawaiola e kō ai kekahi o nā koina Laikini Kumu Aʻo Paekomo a ka Hawaiʻi Teacher Standards Board (HTSB). (E heluhelu i ka māhele ʻo Nā Koina Puka no nā hana ʻē aʻe e pono ai nā laikini HTSB.)

ʻO ka paepae kiʻina hana o Kahuawaiola nā ʻōlelo a kāhiko, "ma ka hana ka ʻike" a me "ma mua ka hana, ma hope ka walaʻau." He papahana hoʻi ʻo Kahuawaiola i noniakahi nā māhele aʻo o loko ma ke kiʻina aʻo hoʻokahi e waiho ana i pahuhopu no nā papahana kaiapuni Hawaiʻi a me kekahi mau papahana Hawaiʻi ʻē aʻe o nā kula o Hawaiʻi nei. ʻO ka hoʻononiakahi pono ʻana i ka ʻike a me ka haʻawina, he ʻaoʻao mea nui i loko o ka hoʻonaʻauao i ka Hawaiʻi a i luna hoʻi o ka paepae moʻomeheu Hawaiʻi.

ʻEhā pale o loko o Kahuawaiola, he mau pale i kūkulu ʻia e like me ka puka ʻana o ka lā. ʻO Wanaʻao, ka pale mua e hōʻoia ana i ka puni hana o nā mea noi komo polokalamu ma ko lākou komo kino ʻana i ke aʻo haumāna ʻana a i ʻole i ka hoʻomohala haʻawina ʻana ma loko o ka ʻōlelo Hawaiʻi. (E heluhelu ma ka māhele ʻo Nā Koina Komo no ke koina komo hana.)

ʻO Kahikole ka pale ʻelua e paʻa ai ke kahua o ka ʻike hoʻonaʻauao Kahuawaiola. He papahana kauwela ʻo Kahikole e paʻa ai nā huaʻōlelo, nā kiʻina aʻo, a me ke kālaimanaʻo e pono ai ke aʻo ʻana i loko o kekahi papahana e ʻimi ana i ka hoʻonaʻauao ma ka ʻaoʻao Hawaiʻi. Hoʻomākaukau ʻia nā moho Kahuawaiola no ke aʻo i ka loa a me ka laulā o ka hoʻonaʻauao mai ka ʻōlelo, pāheona, a me ka pilikanaka a hiki i ka ʻepekema a me ka makemakika. E hōʻike pū ʻia nā moho pehea e hoʻononiakahi ʻia ai, i loko nō hoʻi o nā ʻaoʻao a pau o ka papa haʻawina o ke kula, ka ʻike kuʻuna Hawaiʻi mai ke oli me ka hula a hiki i ka moʻokalaleo a me ka ʻike ao kūlohelohe. Ma loko o kēia pale ʻo Kahikole e hoʻomākaukau maoli ai nā moho i nā papa hoʻolālā haʻawina, nā loiloi haumāna ma o nā kaʻakālai aʻo a me nā kaʻakālai hoʻokele lawena no ka pale ʻekolu, e piʻi aku ai ke komo kino ʻana i ka hoʻonaʻauao kamaliʻi hele kula.

ʻO Kahikū ka pale ʻekolu e hoʻopili ai ka moho i ka ʻike no ka pale ʻelua i loko o kekahi papahana kula maoli, e laʻa ka papahana kula hoʻokolohua a ma nā wahi ʻē aʻe e kūpono ana. E aʻo maoli nā moho i ka papa me ke kōkua naʻe o nā kahu aʻoākumu a me ka luna aʻoākumu kulanui. I ʻāpana kūkākūkā aʻo no ka pale ʻekolu, e mālama ʻia he papa seminā ma nā hopenapule. E kia nui ana ka manaʻo o kēia pale ma luna o ke aʻo ʻana o kēlā lā kēia lā, akā, e komo pū kekahi mau nīnau ākea hou aku no ka noho kumu kula ʻana e like me ka mea e kūpono ana. Mālama ʻia ka pale ʻekolu ʻo Kahikū ma ke kau hāʻulelau.

ʻO Kaulolo ka pale ʻehā, a ua like nō kona ʻolokeʻa me ko ka pale ʻekolu, ʻo ia hoʻi, he aʻoākumu me ka seminā pū, akā e kia ana ka manaʻo o ka pale ʻehā ma luna o nā nīnau ākea o ka hoʻonaʻauao ʻana a me ka mālama ʻaoʻao ʻoihana i loko o ka hana ʻana me nā hoakānaka. He ʻoi aku ke kālele o ke kūkākūkā ʻana ma luna o nā pōʻaiapili ʻināʻinā a me nā pahuhopu hikiāloa ma mua o nā pōʻaiapili maʻamau o ka lā kula, i loko naʻe o ka nānā ʻia o ia mau ʻaoʻao ke kūpono. ʻO ka pahuhopu nui, ʻo ia ka hoʻopuka ʻana i nā kumu kula i hiki ke noʻonoʻo, hoʻolālā, a hoʻohaʻapili ma kekahi pae kiʻekiʻe e pono ai ka ulu mōhāhā o ka hoʻonaʻauao Mauli Ola Hawaiʻi a me ka hoʻonaʻauao Hawaiʻi laulā ma kēia wā ʻano hoʻomaka o kona hoʻomohala pono ʻia ʻana. Mālama ʻia ka pale ʻehā ʻo Kaulolo ma ke kau kupulau.

Loiloi ʻia ka mākaukau ʻōlelo Hawaiʻi o ka moho ma o kekahi mau hōʻike e loiloi ana i kekahi mau ʻaoʻao ʻeono e pono ai ke kumu aʻo honua mauli ola. Loiloi ʻia nō

1. ka maopopo ke heluhelu;
2. ka maopopo ke hoʻolohe;
3. ka hōʻano hou i ka palapala kahiko;
4. ka unuhi mai ka ʻōlelo Pelekānia;
5. ke kākau haku ma ka pela o kēia wā; a me
6. ka ʻōlelo waha.

Nā Pahuhopu o Kahuawaiola

E aʻo i nā haumāna aʻoākumu a mākaukau ma ka ʻōlelo a moʻomeheu ʻōiwi Hawaiʻi me ka ʻimi mau i nā pahuhopu a me nā hopena aʻo o lalo iho nei:

ʻIke ʻŌlelo: He kanaka ʻōlelo Hawaiʻi ola.
Hōʻike a hoʻoulu i ka mākaukau ʻōlelo Hawaiʻi ma nā pōʻaiapili a mākau like ʻole o ke kaiaaʻo.

ʻIke Mauli Ola Lāhui: He kanaka pikoʻu mauli ola Hawaiʻi.
Hoʻoulu i ka pikoʻu mauli ola Hawaiʻi ma ke aʻo kahua moʻomeheu.

ʻIke Hoʻokō: He kanaka kūlia i ka nuʻu.
Me ka hikaloiloi a me ka hoʻoikaika mau, hoʻomohala i nā haʻawina e hoʻokele ana i kō ka haumāna mākaukau naʻauao, mālama kanaka, a hoʻomau moʻomeheu.

ʻIke Pilina: He kanaka paʻa pono o ka pilina aloha.
Hoʻoulu i ka hōʻihi pilina aloha ma waena o ka poʻe o ka honua kula, nā ʻohana a me ke kaiaulu.

ʻIke Honua: He kanaka kūpaʻa i ke aloha ʻāina a me ke aloha honua.
Hoʻoulu a ʻauamo i ke kuleana mālama honua me ka palekana ma nā pōʻaiapili a pau.

ʻIke Naʻauao: He kanaka ʻimi naʻauao.
ʻImi, mālama a hoʻohana i ke aʻo ma nā kiʻina aʻo a me ka ʻike a kuanaʻike Hawaiʻi no ka pono o nā haumāna a pau.

ʻIke Pikoʻu: He kanaka lawena kūpono.
Aloha i ka ʻoihana aʻo a ʻiʻini ʻoiaʻiʻo i ka hoʻoikaika mau.

ʻIke Kuanaʻike: He kanaka ʻimi i ka pilina o nā kuanaʻike o ke ao ma o ke kuanaʻike Hawaiʻi.
Hoʻoulu i ka mahalo no nā kuanaʻike like ʻole o ke ao ma o ke kuanaʻike Hawaiʻi.

ʻIke Ola Pono: He kanaka ola pono.
Lilo i kumu hoʻohālike no nā haumāna ma ka ʻuhane, ka naʻau, ka noʻonoʻo a me ke kino.