No Ke Kumu Honua Mauli Ola

Ka ʻAoʻao Piliʻuhane – ʻO ka ʻaoʻao pili ʻuhane, aia ma ke poʻo, ka waihona o ka ʻuhane. ʻIke ʻia ka ʻaoʻao pili ʻuhane i ka maopopo wale a ʻike wale i ke kūpono a me ke kūpono ʻole. ʻO ka mauli, ʻo ia ke ahi mālamalama e pili pū ani ka ʻuhane ma ia wahi laʻa loa o ke kino, ʻo ke poʻo. Ma ka ʻaoʻao pili ʻuhane kākou e pili ai me nā mea like ʻole ʻē aʻe o ke ao, ʻo nā mea ʻike maka ʻia a me nā mea ʻike maka ʻole ʻia hoʻi. ʻO ka pilina ʻuhane, he mea ʻoiaʻiʻo loa a Hawaiʻi, a mana hoʻi. Hānau ʻia ke kanaka me ka ʻuhane. A no laila, no ka Hawaiʻi nō hoʻi, he komo pū ka moʻokūʻauhau i loko o ka ʻaoʻao pili ʻuhane. He mea loaʻa wale mai ka ʻuhane ma ka hānau ʻia ʻana o ke kanaka, ʻo ka mana nō naʻe o ka ʻaoʻao pili ʻuhane, na ke akua mai nō ia.

Ka ʻAoʻao ʻŌlelo – ʻO ka ʻaoʻao ʻōlelo, aia ma ka pepeiao, ma ka waha, ke alelo, a me nā lonoa o kākou. ʻIke ʻia ʻo ia i ka hōʻike a me ka hūnā, i ka nahenahe a me ke kalakala pū. He ala ka ʻōlelo e holo ai, e hōlapu ai hoʻi, ia ahi ʻo ka mauli o waena o kākou a ma waho pū o kākou. He ala pū ia e komo mai ai nā mea hou a e hoʻoikaika ʻia ai ka mauli Hawaiʻi i nā mea hou. ʻO ka ikaika loa naʻe o ka ʻōlelo, ʻo ia kona ʻaoʻao hoʻoili i ka mauli Hawaiʻi i nā mea hou. ʻO ka mana o ka ʻōlelo, aia i kona hoʻohana ʻia. He "hoe uli" ʻo ia, a he mea nāna mai "ke ola a me ka make."

Ka ʻAoʻao Lawena – ʻO ka ʻaoʻao lawena, aia ma nā lālā o ke kino, ka lima, me ka wāwae. ʻIke ʻia ʻo ia i ka lawe a ka lima ke kuhi aʻe, ke kūlana a ke kino ke kū mai, ke au a ka wāwae ke hele, a me ke kau aʻe a ka minoʻaka. ʻO ka lawena, ʻo ia ka ʻaoʻao e paʻa ai ka mehana o ia ahi he mauli. Ke pani ʻia ka mauli Hawaiʻi e ka mauli lahui ʻē, e maʻalili wale aʻe ana ka mehana o ka lawena Hawaiʻi. ʻO ia mehana o ka lawena Hawaiʻi, he mea ʻoluʻolu loa i ka mauli Hawaiʻi a he makemake ʻo ia i ka noho i loko o ke kino nāna ka lawena Hawaiʻi. He ʻoiaʻiʻo loa ka lawena no kona ʻano he hōʻike ʻia ʻo ia i nā manawa a pau me ka noʻonoʻo ʻole a me ka loaʻa wale mai i ka mea nona ia kona. No kona ʻoiaʻiʻo, he hoapili ikaika ka lawena no ka ʻaoʻao pili ʻuhane. ʻO ka mana o ka lawena, he mana pipili wale mai ke hui me na poʻe mauli Hawaiʻi maoli a he pipili ikaika loa i ka wā ʻōpiopio loa.

Ka ʻAoʻao ʻIke Kuʻuna – ʻO ka ʻaoʻao ʻike kuʻuna, aia ma ka naʻau, kahi waiho o ka ʻike me nā haʻawina o ka naʻau e like me ke aloha a me ka ʻeʻehia. ʻIke ʻia ka ʻike kuʻuna i ka loina, ka hula, ke mele, ka pule, a me ka hana lima. Ma ka ʻike kuʻuna e lapalapa ai ia ahi he mauli a ikaika loa. Ma nā ʻike kuʻuna hoʻi e ahuwale ai ka mauli iā kākou a me ka poʻe o waho o kakou. He ʻaoʻao pili ka ʻike kuʻuna i ka haku a me ka noʻeau, a ma muli o ia ʻaoʻao ona, hiki iā ia ke hoʻopunipuni i kekahi manawa e like me kona hoapili ʻo ka ʻōlelo. ʻO ka mana o ka ʻike kuʻuna, he mana ia e loaʻa ana ma ka hana maoli a ke kino hoʻokanaka makua a ʻauamo kuleana no ka lāhui. ʻOiai he mau ʻaoʻao ʻokoʻa kēia mau ʻaoʻao ʻehā e mālama ana i ka mauli i loko o kākou kino kānaka–ʻo ka ʻaoʻao pili ʻuhane, ka ʻaoʻao ʻōlelo, ka ʻaoʻao lawena, a me ka ʻaoʻao ʻike kuʻuna–he mau ʻaoʻao nō hoʻi lākou no ke kino hoʻokahi. ʻAʻole lākou noho no lākou iho, a hana ʻo lākou wale iho nō, akā, ke hana kekahi, komo pū aʻe nā ʻaoʻao ʻē aʻe ʻekolu kekahi.

Piko ʻĪ – ʻO ka piko ʻī, aia ma ke poʻo kahi o ka manawa e ʻike ʻia ai ke ola o kākou i ka wā pēpē loa. ʻO ka piko hoʻi kēia nona ka pilina akua a ka lāhui. He ʻeʻehia ke pili kākou ma ka piko ʻī.

Piko ʻŌ – ʻO ka piko ʻō, aia ma ka ʻōpū, kahi e kū ai ke kā nāna e hoʻohui ana iā kākou me nā kūpuna o kākou ma ka ʻiewe i kani ʻia i loko o ko kākou ʻāina hānau. ʻO ka piko pili loa hoʻi kēia i ka naʻau o ka lāhui. He ʻoluʻolu ke pili kakou ma ka piko ʻō.

Piko ʻĀ – ʻO ka piko ʻā, aia ma ko kākou wahi huna. ʻO ka piko kēia nona ka ʻaoʻao hoʻokumu pilina hou a ka lāhui. No ka piko ʻā ka ʻiʻini nāna e hoʻohui ana iā kākou me nā wahine a kāne paha a kākou a me nā hanauna hou a kākou e hoʻopuka aku ana i loko o kēia ao. He pili pū ka piko ʻā i nā mea a pau a kākou e hana ai a e hoʻokumu ai. ʻO nā pilina kānaka kekahi o ia mau mea hoʻokumu e like me ka lawe hānau ʻana a me ka pili ma waena o ke kumu a me ka haumāna. He pili ehuehu ke pili kākou ma ka piko ʻā.